Σ 13.2, π.δ. 231/1989 άρθρο 1.3

Προστασία χώρων θρησκευτικής λατρείας

Σκοπός της απαγόρευσης γειτνίασης κέντρων διασκεδάσεως με ιερούς ναούς, η εξειδίκευση του άρθρου 13 παρ. 2 του Συντάγματος. Υπαγωγή μουσουλμανικού τεμένους στην ειδική προστασία του άρθρου 1 παρ. 3 π.δ. 231/89. Ισχύς ισλαμικού ιερού δικαίου για τον προσδιορισμό των ορίων του προστατευομένου χώρου. Αυθεντική ερμηνεία ισλαμικού ιερού δικαίου από τον οικείο Μουφτή.

Πόρισμα 7897.01.2/2001

(Βοηθοί Συνήγοροι του Πολίτη: Γιώργος Καμίνης & Γιάννης Μιχαήλ, Χειριστές: Αιμιλία Λιάσκα, Μιχάλης Τσαπόγας)

Η Μουφτεία Κομοτηνής και μεγάλος αριθμός κατοίκων της πρώην Κοινότητας Αράτου έχουν από μακρού χρόνου διαμαρτυρηθεί για την ύπαρξη και λειτουργία κέντρου διασκεδάσεως πλησίον του μουσουλμανικού Ιερού Τεμένους στην πρώην Κοινότητα Αράτου, και ειδικότερα, ότι αφ’ ενός η εγγύτητα του εν λόγω κέντρου διασκεδάσεως προς το Ιερό Τέμενος προσβάλλει το ηθικό και θρησκευτικό συναίσθημα των πιστών και παραβιάζει την ισχύουσα νομοθεσία που απαγορεύει τη λειτουργία κέντρων διασκεδάσεως «σε απόσταση μικρότερη των 50 μέτρων κατ’ ευθεία γραμμή μετρούμενη από ναούς, σχολεία, …» (άρθρο 1 παρ. 3 π.δ. 231/89), και αφ’ ετέρου οι συγκεκριμένες συνθήκες λειτουργίας (θόρυβος, φόβος εγκληματικότητας) του κέντρου διασκεδάσεως παρενοχλούν τη λειτουργία του Ιερού Τεμένους.

Ως προς το ζήτημα της εγγύτητας, με απόφαση της Επιτροπής του άρθρου 18 ν. 2218/94 Νομού Ροδόπης ακυρώθηκε προηγούμενη άρνηση της τότε Κοινότητας Αράτου να χορηγήσει (κατ’ άρθρο 41 παρ. 1 περίπτ. ιθ΄ ν. 2218/94) άδεια λειτουργίας κέντρου διασκεδάσεως. Συμμορφούμενη στην ακύρωση της απορριπτικής της απόφασης, η τότε Κοινότητα Αράτου αναγκάσθηκε να εκδώσει άδεια λειτουργίας. Η ακύρωση στηρίχθηκε στην υπ’ αρ. 33758/26.9.93 εγκύκλιο Υπουργείου Εσωτερικών, σύμφωνα με την οποία, «η μέτρηση της απόστασης θα γίνεται μεταξύ των πλησιεστέρων εξωτερικών σημείων (κυρίων οικοδομών), ανεξάρτητα της ύπαρξης περιβόλου». Πράγματι, όπως προκύπτει από διάγραμμα μηχανικού της ΤΥΔΚ συνημμένο στο Πρακτικό της Επιτροπής, η απόσταση μεταξύ Ιερού Τεμένους και κέντρου διασκεδάσεως ανέρχεται σε 67 μέτρα αν η μέτρηση αρχίσει από τον τοίχο της κυρίως οικοδομής του Ιερού Τεμένους, αλλά είναι κατά πολύ μικρότερη των 50 μέτρων αν η μέτρηση αρχίσει από τον εξωτερικό περίβολο αυτού. Συνεπώς, η νομιμότητα της άδειας εξαρτάται απολύτως από το σημείο έναρξης της μέτρησης.

Ωστόσο, όπως προκύπτει από την υπ’ αρ. πρωτ. 43/96/Φ.10/7.10.96 γνωμάτευση του Μουφτή Κομοτηνής, «σύμφωνα με τις διατάξεις του Ισλαμικού Ιερού Δικαίου, ... τα Ιερά Τεμένη θεωρούνται ιεροί χώροι μαζί με όλο τον περίγυρο του τζαμιού, δηλαδή όλος ο ακάλυπτος χώρος, βοηθητικά κτίσματα εντός της αυλής, όπου τελούνται θρησκευτικές τελετές, γίνονται κατηχητικά μαθήματα και φροντιστήρια, κτίσματα όπου φυλάσσονται ιερά σκεύη κ.τ.λ., και ο ακάλυπτος χώρος της αυλής όπου υπάρχουν τάφοι». Η αυθεντική αυτή πληροφορία, μη επιδεχόμενη (ως εκ της πηγής της) αμφισβήτηση εκ μέρους της διοίκησης, υπάγει αυτομάτως ολόκληρο τον περίβολο του Ιερού Τεμένους στην ειδική προστασία του νόμου. Δεν υπάρχει, δηλαδή, πεδίο εφαρμογής της εγκυκλίου του Υπουργείου Εσωτερικών ως προς το σημείο από το οποίο αρχίζει η μέτρηση, διότι η εγκύκλιος εκείνη καταλαμβάνει μόνο τις περιπτώσεις, όπου ο περίβολος του προστατευομένου κτιρίου δεν απολαύει αφ’ εαυτού ειδική προστασία. Έτσι, κατά τις μετρήσεις που επικαλείται η Επιτροπή του άρθρου 18 ν. 2218/94, η κρίσιμη απόσταση φαίνεται να είναι κατά πολύ μικρότερη των 50 μέτρων.

Άλλωστε, η εν λόγω εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών που αναφέρεται στο σημείο από το οποίο αρχίζει η μέτρηση, δεν θέτει δίκαιο, αλλ’ απλώς το ερμηνεύει, κατά τρόπο που πάντοτε μπορεί να επιδεχθεί αντίθετη ερμηνευτική επιχειρηματολογία. Εν προκειμένω, ακόμη και αν γίνει γενικώς (δηλαδή προκειμένου περί σχολείων, νοσοκομείων και λοιπών προστατευομένων κτιρίων πλην των ναών) δεκτή η ερμηνεία στην οποία προβαίνει η εγκύκλιος, ειδικώς προκειμένου περί ναών υπερισχύουν ερμηνευτικά κριτήρια συνταγματικού επιπέδου: Η διάταξη του άρθρου 1 παρ. 3 π.δ. 231/89, στο μέτρο που προστατεύει τόσο τους ναούς (απέναντι σε χρήσεις απάδουσες στην ιερότητα του χώρου), όσο και τους πιστούς (απέναντι σε καταστάσεις που παρενοχλούν και διαταράσσουν την ησυχία των θρησκευτικών συναθροίσεων), εξειδικεύει τη διάταξη του άρθρου 13 παρ. 2 του Συντάγματος, που επιθυμεί «ακώλυτη» την άσκηση θρησκευτικής λατρείας. Αφ’ ης στιγμής ο ανώτατος εν Ελλάδι λειτουργός της μουσουλμανικής θρησκείας, επικαλούμενος «Ισλαμικό Ιερό Δίκαιο», πιστοποιεί τον χαρακτήρα ορισμένου χώρου ως «ιερού» (δηλαδή ως απολαύοντος ειδική προστασία), η διοίκηση μπορεί ν’ αγνοήσει την πιστοποίηση αυτή μόνον αν εκείνη ανταποδείξει, προσκομίζοντας τεκμήρια αναλόγου κύρους, ότι ο εν λόγω χώρος δεν είναι «ιερός». Η Επιτροπή του άρθρου 18 ν. 2218/94 δεν επικαλέσθηκε κανένα τέτοιο στοιχείο.

Για τους ανωτέρω λόγους, ο Συνήγορος του Πολίτη καλεί τον Δήμο Φιλλύρας να διερευνήσει, το συντομότερο δυνατό, αν ισχύουν σήμερα άδειες ίδρυσης και λειτουργίας παρομοίων καταστημάτων (εκδοθείσες αρμοδίως από τον Δήμο Φιλλύρας ή την πρώην Κοινότητα Αράτου, κατ’ άρθρο 41 παρ. 1 περίπτ. ιθ΄ ν. 2218/94) σε ακτίνα πενήντα μέτρων πέριξ του Ιερού Τεμένους στην πρώην Κοινότητα Αράτου, σε περίπτωση δε που ισχύουν τέτοιες άδειες, να εξετάσει το ενδεχόμενο ανάκλησής τους, εφ’ όσον κριθεί ότι δεν πληρούται μία από τις προϋποθέσεις χορήγησής τους, κατά τα ανωτέρω.

Σημείωση

Επικαλούμενος το ανωτέρω έγγραφο, ο Δήμος Φιλλύρας ανεκάλεσε την άδεια λειτουργίας του επίμαχου κέντρου διασκεδάσεως.

Μ.Τ.