Digesta 2004

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

Α. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ

Επιμέλεια: Διονύσιος Φιλίππου

Επίκουρος Καθηγητής Νομικής ΔΠΘ

Για να αποθηκεύσετε το άρθρο σε μορφή pdf πατήστε εδώ

Σ 24, ν. 1650/86, 2075/92, ΚΥΑ 69269/5387/90

Κινητή τηλεφωνία και περιβάλλον

 

Δεν επιτρέπεται να εκδοθεί άδεια εγκαταστάσεως κεραίας κινητής τηλεφωνίας, και αν εκδόθηκε είναι ακυρωτέα, εφόσον δεν προηγήθηκε κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ) για τα μέτρα προφυλάξεως του κοινού και την έγκριση περιβαλλοντικών όρων για τη συγκεκριμένη εγκατάσταση.

 

ΣτΕ 3056/2003

(Σύνθεση: Κ. Μενουδάκος, Π. Πικραμμένος, Α. Θεοφιλοπούλου, Α. Ράντος, Α. Σακελλαροπούλου - εισηγήτρια, Σύμβουλοι, Β. Αραβαντινός, Θ. Αραβάνης, Πάρεδροι)

 

Επειδή, με την υπ’ αριθ. 79800/Β/7745/24.12.1998 απόφαση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικής και Ελέγχου Επικοινωνιών του Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών χορηγήθηκε στην εταιρία «S.» άδεια για την εγκατάσταση κεραίας κινητής τηλεφωνίας στη θέση Μ. στο Βύρωνα Αττικής. Ακολούθως, με την υπ’ αριθ. 16444/1901/13.1.1999 πράξη της Διεύθυνσης Πολεοδομίας Αθηνών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αθηνών - Πειραιώς εγκρίθηκε η εκτέλεση δομικών κατασκευών από την ίδια εταιρία στην παραπάνω θέση για την εγκατάσταση του πιο πάνω συστήματος ραδιοεπικοινωνίας. Με την κρινόμενη αίτηση, οι αιτούντες, φερόμενοι, κατά τα προσκομισθέντα από αυτούς στοιχεία ως κάτοικοι γειτονικών με την επίμαχη θέση ακινήτων, ζητούν να ακυρωθούν οι παραπάνω αποφάσεις.

Επειδή, ως προς την άδεια εγκαταστάσεως κεραίας του Υπουργείου Μεταφορών η υπόθεση αρμοδίως, σύμφωνα με το άρ. 5 παρ. 1 περ. ζ΄ π.δ/τος 361/2001 (Α΄ 244), εισάγεται ενώπιον του παρόντος σχηματισμού, κατόπιν διαγραφής της από το πινάκιο του Δ΄ Τμήματος. Ενόψει δε της συναφείας της άδειας εγκατάστασης κεραίας σταθμού με την συμπροσβαλλομένη πράξη εγκρίσεως δομικών κατασκευών (ΣτΕ 2546/1999), συντρέχει περίπτωση να κρατηθεί η υπόθεση στο σύνολό της προς εκδίκαση, σύμφωνα με το άρθρο 67 παρ. 2 του κωδ. π.δ/τος 18/1989, αν και η δεύτερη αυτή πράξη ανήκει στην αρμοδιότητα του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, σύμφωνα με το αρ. 1 παρ. 1 του ν. 2944/2001 (Α΄ 222), διότι, όπως έχει κριθεί, ισοδυναμεί με οικοδομική άδεια (πρβλ. ΣτΕ 4286/1999).

Επειδή, παραδεκτώς παρεμβαίνει στην παρούσα δίκη, υπέρ του κύρους των προσβαλλομένων πράξεων, η δικαιούχος των αδειών εταιρία «S.».

Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει κοινοποίηση των προσβαλλομένων πράξεων στους αιτούντες, από δε την από 17.3.1999 αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, την οποία άσκησαν στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών οι και ήδη αιτούντες και στην οποία αναφέρεται ότι οι εργασίες εγκαταστάσεως άρχισαν στις αρχές Φεβρουαρίου του 1999, δεν μπορεί να συναχθεί τεκμήριο πλήρους γνώσεως των εν λόγω πράξεων σε χρόνο που να καθιστά την κρινόμενη αίτηση, που κατατέθηκε στις 26.4.1999, τέσσερις μήνες μετά την έκδοση της πρώτης προσβαλλόμενης πράξεως (24.12.1998), εκπρόθεσμη, όπως αβασίμως ισχυρίζεται η παρεμβαίνουσα. Η κρινόμενη αίτηση, λοιπόν ασκείται εμπροθέσμως και εν γένει παραδεκτώς.

Επειδή, με το άρθρο 24α του ν. 2075/1992 (Α΄ 129), το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 41 παρ. 2 του ν. 2145/1993 (Α΄ 88) και διατηρήθηκε σε ισχύ με το άρθρο πέμπτο παρ. 3 περ. Β και με το άρθρο έκτο του ν. 2246/1994 (Α΄ 172), και το οποίο ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, δεδομένου ότι ο νεότερος ν. 2801/2000 (Α΄ 46), που δημοσιεύθηκε μετά την έκδοση των προσβαλλομένων πράξεων, δεν καταλαμβάνει την επίδικη υπόθεση, ορίζεται ότι: «1. Εκτός από τις εγκαταστάσεις του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, για την εγκατάσταση κεραίας σταθμού στην ξηρά, εξαιρουμένης της λήψης ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών προγραμμάτων που προορίζονται για απευθείας λήψη από το ευρύ κοινό, απαιτείται άδεια η οποία χορηγείται από το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών. 2. (Όπως το πρώτο εδάφιο αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 παρ. 1 του ν. 2181/1994, Α΄ 10). Επιτρέπεται η εγκατάσταση δομικών ή μηχανικών κατασκευών πάνω στις οποίες τοποθετούνται κεραίες, πομποί, αναμεταδότες, και άλλες συναφείς εγκαταστάσεις σε δάση .... εφόσον δεν προκαλείται κίνδυνος πυρκαγιάς ..., ύστερα από άδεια του οικείου νομάρχη. Η εν λόγω άδεια χορηγείται σε ... τηλεπικοινωνιακές επιχειρήσεις που έχουν ως αντικείμενο την ίδρυση, εγκατάσταση και λειτουργία δικτύων ραδιοεπικοινωνιών ... 5α. Επιτρέπεται ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών η κατασκευή οικίσκου στέγασης μηχανημάτων σταθμών ραδιοεπικοινωνίας ... για την τοποθέτηση κεραιών εκπομπής ή και λήψης ραδιοηλεκτρικών σημάτων ... δ. (Όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 34 του ν. 2166/1993, Α΄ 137). Για την έγκριση τοποθέτησης των παραπάνω εγκαταστάσεων σε εντός ή εκτός σχεδίου περιοχές ειδικής προστασίας (π.χ. περιοχές της παρ. 9 του άρθρου 9 και της παρ. 4 του άρθρου 28 του ν. 1577/1985) και κατ’ εξαίρεση των ισχυουσών σε αυτές διατάξεων και περιορισμών απαιτείται η σύμφωνη γνώμη των κατά περίπτωση αρμοδίων υπηρεσιών ή και της ΕΠΑΕ. ε. Για την κατά τα ανωτέρω τοποθέτηση των εν λόγω εγκαταστάσεων δεν απαιτείται η έκδοση οικοδομικής αδείας, αλλά έγκριση που χορηγείται από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία ... ζ. Στις δημιουργούμενες ως άνω εγκαταστάσεις λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης του κοινού που καθορίζονται με κοινές αποφάσεις των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Μεταφορών και Επικοινωνιών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. ... 7. Με κοινές αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και του Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μπορούν να τροποποιούνται οι διατάξεις της παραγράφου 5 του παρόντος άρθρου και να καθορίζονται οι εφαρμοζόμενοι τεχνικοί κανονισμοί και οι λεπτομέρειες της διαδικασίας έκδοσης των εγκρίσεων». Κατ’ επίκληση της ανωτέρω εξουσιοδοτικής διατάξεως του εδαφίου ζ του άρθρου 24α εκδόθηκε, μεταγενεστέρως από τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο, η υπ’ αριθ. 53571/3839/1.9.2000 κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Υγείας και Πρόνοιας, Μεταφορών και Επικοινωνιών (Β΄ 1105), με την οποία καθορίζονται μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στην ξηρά.

Επειδή, εξάλλου, σε συμμόρφωση προς την περιεχόμενη στο άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος επιταγή για την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και την υποχρέωση να λαμβάνονται από την πολιτεία τα κατάλληλα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα για τη διαφύλαξή του, εκδόθηκε ο ν. 1650/1986, (Α΄ 160), με τον οποίο θεσπίσθηκαν κανόνες αναφερόμενοι, μεταξύ άλλων, στις προϋποθέσεις και στη διαδικασία για την έγκριση της εγκατάστασης δραστηριοτήτων ή εκτέλεσης έργων, από τα οποία απειλούνται δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ειδικότερα στο άρθρο 1 του νόμου αυτού γίνεται μνεία στην καθιέρωση κριτηρίων και μηχανισμών, ώστε ο άνθρωπος ως άτομο και ως μέλος του κοινωνικού συνόλου, να ζει σε υψηλής ποιότητας περιβάλλον, μέσα στο οποίο να προστατεύεται η υγεία του και να ευνοείται η ανάπτυξη της προσωπικότητός του, μεταξύ δε των στόχων του νόμου αναφέρεται (παρ. 2 εδ. β΄) η διασφάλιση της ανθρώπινης υγείας από τις διάφορες μορφές υποβάθμισης του περιβάλλοντος, ειδικότερα τη ρύπανση και τις οχλήσεις. Περαιτέρω με το άρθρο 3 του νόμου παρέχεται εξουσιοδότηση για την κατάταξη των έργων και δραστηριοτήτων σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, στη δεύτερη δε από τις κατηγορίες αυτές κατατάσσονται έργα και δραστηριότητες που, χωρίς να προκαλούν σοβαρούς κινδύνους ή οχλήσεις, πρέπει να υποβάλλονται για την προστασία του περιβάλλοντος σε γενικές προδιαγραφές, όρους και περιορισμούς, που προβλέπονται από κανονιστικές διατάξεις. Τέλος, κατά τη διάταξη του άρθρου 4 του ίδιου νόμου, για την πραγματοποίηση έργων ή δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται στις πιο πάνω κατηγορίες απαιτείται η έγκριση περιβαλλοντικών όρων, που για τη δεύτερη κατηγορία, γίνεται με απόφαση του νομάρχη. Κατ’ επίκληση εξουσιοδοτήσεων του νόμου αυτού, αλλά και σε συμμόρφωση προς τις Οδηγίες 84/360/ΕΟΚ και 85/337/ ΕΟΚ του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκδόθηκε η κοινή υπουργική απόφαση 69269/538/24.10.1990 (Β΄ 678), με την οποία, μεταξύ άλλων, ορίζονται τα έργα και δραστηριότητες κατά κατηγορία, τα στοιχεία και οι προδιαγραφές των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων καθώς και η διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων. Τα έργα της Β΄ κατηγορίας δεν απαριθμούνται στην πιο πάνω απόφαση, αλλά στο άρθρο 5 αυτής ορίζεται ότι στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται τα έργα και οι δραστηριότητες, που δεν περιλαμβάνονται στον πίνακα του άρθρου 4, για τη λειτουργία των οποίων απαιτείται άδεια κατά την ισχύουσα νομοθεσία. Εξάλλου οι πιο πάνω διατάξεις του ν. 1650/1986 τροποποιήθηκαν μεταγενεστέρως με το ν. 3010/2002 (Α΄ 91), κατ’ επίκληση των διατάξεων του οποίου, αλλά και σε συμμόρφωση προς τις Οδηγίες 961/ΕΚ και 97/11/ΕΚ του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκδόθηκε η κοινή υπουργική απόφαση ΗΠ. 15393/ 2332/5.8. 2002 (Β΄ 1022). Με την τελευταία αυτή απόφαση οι σταθμοί βάσης και αναμετάδοσης κινητής τηλεφωνίας κατατάσσονται, ως ειδικά έργα, στα έργα της δεύτερης κατηγορίας.

Επειδή, από το συνδυασμό των μνημονευθεισών διατάξεων του ν. 2075/1992 και εκείνων του ν. 1650/1986 και της κοινής υπουργικής αποφάσεως 69269/5387/ 1990, που είναι εφαρμοστέες στην παρούσα υπόθεση, προκύπτει ότι η εγκατάσταση κεραίας κινητής τηλεφωνίας, για την οποία απαιτείται η κατά το ν. 2075/1992 άδεια, υπάγεται στα έργα Β΄ κατηγορίας, για τα οποία θεσπίζεται υποχρέωση προηγούμενης εκτιμήσεως των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Εξάλλου, κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, που εναρμονίζονται με τις αρχές της προφύλαξης και της πρόληψης, το πιο πάνω πλέγμα ρυθμίσεων του ν. 1650/1986 και της κ.υ.α. 69269/ 5387/1990 εφαρμόζεται για τα έργα, τα οποία αφορούν οι μνημονευθείσες διατάξεις του ν. 2075/1992, με τις οποίες ουδεμία εξαίρεση προβλέπεται από τις ρυθμίσεις αυτές. Επομένως υπάρχει εκ του νόμου υποχρέωση προηγούμενης εκτιμήσεως, κατά τη διαδικασία που θεσπίζεται με το ν. 1650/1986 και την πιο πάνω κοινή υπουργική απόφαση, των επιπτώσεων από την εγκατάσταση των κεραιών κινητής τηλεφωνίας στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον προκειμένου να χορηγηθεί η κατά το ν. 2075/1992 άδεια εγκαταστάσεως.

Επειδή, εξάλλου, η έκδοση της προβλεπόμενης στο άρ. 24α παρ. 5 περ. ζ΄ του ν. 2075/1992 κανονιστικής υπουργικής αποφάσεως για τον καθορισμό μέτρων προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία των επίμαχων εγκαταστάσεων αποτελούσε αναγκαία προϋπόθεση για την εφαρμογή των ρυθμίσεων του νόμου αυτού, αφού με την απόφαση επρόκειτο να καθορισθούν τα επιστημονικώς ανεκτά όρια, στην τήρηση των οποίων απέβλεψε ο νομοθέτης, για την προφύλαξη του κοινού από τις επίμαχες εγκαταστάσεις. Κατά συνέπεια, πριν την έκδοση της αποφάσεως αυτής δεν ήταν, κατά το νόμο, επιτρεπτή η χορήγηση αδειών για την εγκατάσταση κεραιών κινητής τηλεφωνίας.

Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η προσβαλλόμενη άδεια για την εγκατάσταση κεραίας κινητής τηλεφωνίας εκδόθηκε, αφού λήφθηκε υπόψη το από 9.12.1998 πόρισμα επιτροπής που συστήθηκε με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Επικοινωνιών και αφορά την εγκατάσταση κεραίας της παρεμβαίνουσας στην επίμαχη θέση. Στο πόρισμα αυτό αναφέρεται ως συμπέρασμα ότι: «η επιτροπή θεωρεί ότι σε χώρους που είναι προσιτοί από το γενικό πληθυσμό η ένταση ακτινοβολίας του σταθμού είναι χαμηλότερη από τη στάθμη αναφοράς των 4,5 W/m2 που θέτει το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ V 50166/2». Σύμφωνα όμως με όσα εκτίθενται σε προηγούμενες σκέψεις, η άδεια αυτή είναι ακυρωτέα, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο σχετικό λόγο, διότι εκδόθηκε χωρίς να έχει προηγηθεί η δημοσίευση της κ.υ.α. για τα μέτρα προφύλαξης του κοινού και η έγκριση περιβαλλοντικών όρων για την επίμαχη εγκατάσταση. Ενόψει όμως αντιθέτου νομολογίας του Δ΄ τμήματος (Δ΄ 2546/1999 και 1394/2001 7μελούς), το Τμήμα κρίνει ότι η υπόθεση πρέπει να παραπεμφθεί στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου και να ορισθεί ως εισηγητής η Σύμβουλος Αικ. Σακελλαροπούλου.

 

Σημείωση

Άκρως σημαντική απόφαση του Ε΄ Τμήματος του Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου, που αφορά σε ένα επίκαιρο και συνάμα ευαίσθητο κοινωνικό θέμα, δηλ. της προστασίας του περιβάλλοντος.

Εκκινώντας η ως άνω απόφαση από τη συστηματική ερμηνευτική προσέγγιση των ρυθμιζουσών τη συγκεκριμένη περίπτωση διατάξεων (ν. 1650/1986, ν. 2075/ 1992, κ.υ.α. 69269/5387/1990, κ.λ.π.) υπό το πρίσμα των κανονιστικών ρυθμίσεων του άρθρου 24 του Συντάγματος, συνάγει ότι, απαραίτητη προϋπόθεση για την εγκατάσταση κεραίας κινητής τηλεφωνίας, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, συνιστά η έκδοση της υπουργικής αποφάσεως (άρθρ. 24α παρ. 5 περ. ζ ν. 2075/1992), η οποία θα καθορίσει κατά τρόπο λεπτομερειακό τα μέτρα προφύλαξης του κοινού από τη λειτουργία των επίμαχων εγκαταστάσεων.

Η ως άνω απόφαση προσλαμβάνει ιδιαίτερη σημασία, δεδομένου ότι επί του θέματος αυτού έχουν εκδοθεί αντίθετες αποφάσεις (2546/1999 και 1394/2001 του Δ΄ Τμήματος του ΣτΕ).

Συνεπώς, η απόφαση της Ολομέλειας στην οποία παραπέμφθηκε η υπόθεση αυτή αναμένεται με εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Δ.Φ.