ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Για να αποθηκεύσετε τη μελέτη σε μορφή pdf πατήστε εδώ 

Σ 16.1 - ν. 2742/1997 άρθρα 4, 7.2, 10

Πρόσβαση σε φακέλους ασθενών για ερευνητικούς λόγους

Υποψήφιος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ζητά να του χορηγηθεί άδεια πρόσβασης σε ορισμένους φακέλους ασθενών δημοσίου νοσοκομείου. Η πρόσβαση αυτή είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση της έρευνας του. Η πρόσβαση είναι δυνατή και χωρίς συγκατάθεση των υποκειμένων ασθενών κατά το άρθρο 7 παρ. 2 εδ. στ΄ ν. 2472/1997 υπό τους όρους ότι η πρόσβαση στα ζητηθέντα αρχεία ασθενών θα γίνει στο χώρο του νοσοκομείου και ότι η ζητούμενη επεξεργασία θα καταλήξει στη δημιουργία κατηγοριών στατιστικής φύσεως συγκεντρωτικών στοιχείων, από τα οποία δεν θα μπορούν πλέον να προσδιορισθούν τα υποκείμενα των δεδομένων (ανωνυμοποίηση). Ο αιτών οφείλει μετά την απονομή του διδακτορικού τίτλου να καταστρέψει το σχετικό αρχείο δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

ΑΠΔΠΧ 54/2008

(Σύνθεση: Χρήστος Παληοκώστας, Ανάργυρος Χρυσάνθου, εισηγητής)

Με το με αρ. πρωτ. 4844 (από 22.09.2008) έγγραφο ερώτημά του προς την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ο Α ζητά να του χορηγηθεί άδεια πρόσβασης σε ορισμένους φακέλους ασθενών, που έχουν νοσηλευτεί στο ΓΝΑ “Ο Ευαγγελισμός”. Οι εν λόγω φάκελοι τηρούνται στο αρχείο του εν λόγω νοσοκομείου και είναι αναγκαίοι για τον Α, προκειμένου να ολοκληρώσει το ερευνητικό μέρος της διδακτορικής διατριβής του.

Επισημαίνεται ότι ο Α, ιατρός - βιοπαθολόγος, είναι υποψήφιος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το θέμα της διδακτορικής διατριβής που εκπονεί είναι: «Ο έλεγχος των αντισωμάτων έναντι του κυτταροπλάσματος των ουδετεροφίλων (ANCA) στην καθημερινή ιατρική πράξη. Συσχέτιση με νοσήματα και καθιέρωση αλγορίθμου αναζήτησής τους». Η επιστημονική αυτή μελέτη, αποτελεί προσπάθεια συσχέτισης συγκεκριμένων εργαστηριακών ευρημάτων (αντισώματα ANCA), με κλινικές εκδηλώσεις και διαγνώσεις. Σκοπός είναι η καθιέρωση αλγορίθμου αναζήτησης των αντισωμάτων ANCA, βάσει ενδείξεων, με στόχο την αποφυγή της κατάχρησης αυτού του εργαστηριακού ελέγχου, αλλά και την μείωση των οικονομικών δαπανών.

Σύμφωνα με τη συνοδευτική επιστολή του επιβλέποντα την εργασία καθηγητή, κρίνεται απολύτως αναγκαία η πρόσβαση του Α σε φακέλους ασθενών, που είχαν νοσηλευτεί στο παρελθόν στο ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» και είχαν βρεθεί θετικοί για την παρουσία ANCA αντισωμάτων, προκειμένου να συλλεχθούν οι απαραίτητες πληροφορίες και να ολοκληρωθεί η διδακτορική διατριβή του Α. Ειδικότερα, απαιτείται η μελέτη του ιστορικού των ασθενών αυτών και η καταγραφή συγκεκριμένων παθήσεων (αγγειΐτιδες, φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, αυτοάνοση ηπατίτιδα, ρευματικά νοσήματα, λοιμώξεις) και των κλινικών εκδηλώσεων που τις συνοδεύουν. Οι παθήσεις αυτές φαίνεται να σχετίζονται με τα αντισώματα ANCA.

Η συλλογή των πληροφοριών θα γίνει στο χώρο του αρχείου του ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός». Ο ερευνητής δεν θα καταγράψει ονοματεπώνυμα ασθενών, ηλικίες, ημερομηνίες εισαγωγής στο νοσοκομείο, διάρκεια νοσηλείας, είδος θεραπείας, άλλα εργαστηριακά ευρήματα ή άλλα προβλήματα υγείας μη σχετικά με την εν λόγω μελέτη. Στην στατιστική μελέτη, που θα διεξαχθεί, τα συμπεράσματα θα αναφέρονται αριθμητικά. Π.χ. στους 100 ασθενείς που ευρέθησαν θετικοί για αντισώματα ANCA, οι 10 πάσχουν από αγγειΐτιδα, οι 20 από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου κ.ο.κ.

Η Αρχή έχει προδιαγράψει, με σειρά πράξεων και αποφάσεών της – και ιδίως με τις αποφάσεις 46/2004, 47/2004 και 32/2006 – τις προϋποθέσεις νομιμότητας επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τόσο απλών όσο και ευαίσθητων, για ερευνητικούς σκοπούς και, ειδικότερα, για την εκπόνηση μεταπτυχιακής μελέτης ή διδακτορικής διατριβής. Στο πλαίσιο αυτό, όπως η Αρχή παγίως κρίνει, η διενέργεια επιστημονικής έρευνας συνιστά νόμιμο σκοπό επεξεργασίας, κατά την έννοια του άρθρου 4 του ν. 2472/1997, μεταξύ άλλων και λόγω του ότι, σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος, η ανάπτυξη και προαγωγή της έρευνας αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Το άρθρο 7 παρ. 2 εδ. στ΄ του ν. 2472/1997 ρητά προβλέπει τη δυνατότητα της επεξεργασίας ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και χωρίς τη συγκατάθεση του υποκειμένου υπό ορισμένες προϋποθέσεις, δηλαδή εκείνες της τήρησης της ανωνυμίας και της λήψης των απαραίτητων μέτρων για την προστασία των δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων. Ο προβαλλόμενος σκοπός επεξεργασίας - σύνταξη διδακτορικής διατριβής, από τον κύριο Α, στο πλαίσιο φοιτήσεως στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών είναι καθορισμένος, σαφής και νόμιμος, κατά την έννοια του άρθρου 4 του ν. 2472/ 1997. Αντικείμενο, δε, της κρίσιμης επεξεργασίας είναι η συλλογή στοιχείων ασθενών (αριθμός φακέλου ασθενούς, ιστορικό ασθενούς, κλινικές εκδηλώσεις) που έχουν βρεθεί θετικοί για την παρουσία αντισωμάτων ANCA και έχουν νοσήσει από συγκεκριμένες παθήσεις, ήτοι ευαίσθητα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα (δεδομένα υγείας).

Περαιτέρω, τυγχάνει εφαρμογής η διάταξη του άρ. 7, παρ. 2, εδ. στ΄ του ν. 2472/1997. Δηλαδή, η ζητούμενη συλλογή και επεξεργασία αφορά, εν μέρει, ευαίσθητα δεδομένα, και πρέπει να επιτραπεί, κατ’ εξαίρεση και χωρίς τη συγκατάθεση των υποκειμένων, διότι πραγματοποιείται για ερευνητικούς και επιστημονικούς αποκλειστικά σκοπούς και υπό τον όρο ότι τηρείται η ανωνυμία και λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων των προσώπων στα οποία αναφέρονται. Εξάλλου, από την περιγραφή τόσο του αντικειμένου όσο και της μεθόδου διενέργειας της συγκεκριμένης επιστημονικής μελέτης προκύπτει ότι η συλλογή και επεξεργασία των κρίσιμων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα θα καταλήξει οπωσδήποτε σε ανωνυμοποίηση, καθώς η σκοπούμενη επεξεργασία στοχεύει, κατ’ ουσίαν, στη δημιουργία κατηγοριών στατιστικής φύσεως συγκεντρωτικών στοιχείων, από τα οποία δεν θα μπορούν πλέον να προσδιορισθούν τα υποκείμενα των δεδομένων. Η δε συλλογή των δεδομένων θα γίνει στο χώρο του υπεύθυνου επεξεργασίας (ΓΝΑ Ευαγγελισμός) από το φυσικό αρχείο κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 10 του ν. 2472/1997.

Για τους λόγους αυτούς η Αρχή κρίνει ότι το ΓΝΑ Ευαγγελισμός, ως υπεύθυνος επεξεργασίας του σχετικού αρχείου, νομιμοποιείται, βάσει των διατάξεων του ν. 2472/1997, να επιτρέψει στον Α τη συλλογή και μελέτη φακέλων ασθενών του νοσοκομείου, οι οποίοι έχουν βρεθεί θετικοί για την παρουσία αντισωμάτων ANCA και έχουν νοσήσει από συγκεκριμένες παθήσεις (αγγειΐτιδες, φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, αυτοάνοση ηπατίτιδα, ρευματικά νοσήματα, λοιμώξεις). Η Αρχή χορηγεί την αιτούμενη άδεια επεξεργασίας ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από το αρχείο του ΓΝΑ Ευαγγελισμός προς τον Α υπό τους εξής όρους: α) Η πρόσβαση στα ζητηθέντα αρχεία ασθενών θα γίνει στο χώρο του νοσοκομείου, β) ο αιτών την πρόσβαση θα εξάγει από τους φακέλους των ασθενών μόνο όσα στοιχεία είναι κατά την επιστημονική κρίση του απαραίτητα για την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου ερευνητικού έργου (αριθμός φακέλου ασθενούς, ιστορικό ασθενούς, κλινικές εκδηλώσεις), γ) η ανωνυμοποίηση των δεδομένων των ασθενών θα γίνει μετά το πέρας της πρόσβασης στα δεδομένα, υπό την έννοια ότι δεν επιτρέπεται να καταγραφούν και να συνδεθούν τα στοιχεία, που ταυτοποιούν τον κάθε ασθενή με τα ευαίσθητα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, που τον αφορούν, και ότι η ζητούμενη επεξεργασία θα καταλήξει στη δημιουργία κατηγοριών στατιστικής φύσεως συγκεντρωτικών στοιχείων, από τα οποία δεν θα μπορούν πλέον να προσδιορισθούν τα υποκείμενα των δεδομένων. δ) Ο Α έχει το δικαίωμα να διατηρήσει τα ζητούμενα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία πρόκειται να συλλεχθούν και να υποστούν επεξεργασία, μέχρι του χρονικού σημείου της έγκρισης της επιστημονικής του εργασίας από τα αρμόδια όργανα του ΑΕΙ, στο οποίο φοιτά, κατά τη νόμιμη διαδικασία, που απαιτείται προκειμένου να του απονεμηθεί ο προβλεπόμενος ακαδημαϊκός τίτλος. Μετά από το προαναφερόμενο χρονικό σημείο, το σχετικό αρχείο δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα πρέπει να καταστραφεί, με ευθύνη του Α. Εξαιρούνται δε από την υποχρέωση καταστροφής μόνο τα στατιστικής φύσεως συγκεντρωτικά στοιχεία, από τα οποία δεν μπορούν πλέον να προσδιορισθούν τα υποκείμενα των δεδομένων, διότι τούτα δεν λογίζονται από το νόμο ως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.